Στις 20 Οκτωβρίου 1950 έγινε αρχιεπίσκοπος ο Μακάριος Γ΄.
Το 1954 κατέθεσε την πρώτη προσφυγή για το Κυπριακό στη Γενική
Συνέλευση του ΟΗΕ. Τα αποτελέσματα δεν ήταν θετικά, ενώ η βρετανική
κυβέρνηση εξακολουθούσε να έχει σκληρή στάση. Επομένως, ο ένοπλος
αγώνας ήταν η μόνη λύση. Αρχηγός του στρατιωτικού αγώνα έγινε
ο Γεώργιος Γρίβας. Πολλοί πίστευαν ότι μέσα σε λίγους μήνες με την
εξέγερση θα λυνόταν το Κυπριακό. Τον Ιανουάριο του 1955 μπήκε
στην οργάνωση ο Γρηγόρης Αυξεντίου, έφεδρος αξιωματικός του
ελληνικού στρατού. Η δράση της ΕΟΚΑ, της Εθνικής Οργάνωσης
Κυπρίων Αγωνιστών, άρχισε την 1η Απριλίου 1955, με εκρήξεις βομβών
σε κυβερνητικά κτήρια.
Παράλληλα οργανώθηκαν μαθητικές αντιβρετανικές διαδηλώσεις.
118
Ο ένοπλος αγώνας των Κυπρίων
Ο Γεώργιος Γρίβας με το ψευδώνυμο
«Διγενής» έγινε ο αρχηγός της Εθνικής
Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών,
το 1955 – 1959.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου υπήρξε ο σημαντικότερος
μετά τον ίδιο το Γρίβα, διοικητής μονάδων της
ΕΟΚΑ.
Το Μάρτιο του 1957 παγιδεύτηκε από
βρετανικές δυνάμεις κοντά στη μονή Μαχαιρά
αλλά εξακολούθησε να αντιστέκεται επί ώρες, έως
ότου οι βρετανοί τον έκαψαν με πετρέλαιο και
χειροβομβίδες.